Përgjatë këtij udhëtimi kaq dinamik që e quajmë jetë, ne pikturojmë me të gjitha nuancat e ngjyrave. Me gëzimin, mërzinë, frikën, lumturinë, hidhërimin, zhgënjimin, frustrimin, krenarinë, duke tentuar të përshkruajmë ato situatat e pa-përshkrushme, ato momentet më kuptimplota, ato përvojat e kujtimet që lënë gjurmë të thella në psikën tonë. Prej nuancave më të ndezura, e deri tek ato më të zbehta, apo nga nuancat më të ngrohta, e deri tek ato më të ftohta, neve na mundësohet të përshkruajmë çdo situatë, e çdo gjendje në të cilën jemi duke u ballafaquar.
Ndodh që për disa nga ne ky udhëtim dinamik fillon të përshkruhet nga një nuancë më e ftohtë ose më e zbehtë, e që na duket sikur çdo moment, e çdo sekuencë që kalon, po e kaplon një mjegullinë e hirtë në të cilën, çfarëdo nuance të ngrohtë a të ndezur që tentojmë ta përziejmë, ajo e kapërdin.
Kur ballafaqohemi me dallgët e mëdha të jetës, është normale të ndihemi të lodhur e të mërzitur. Mirëpo, kur kjo mjegullinë qëndron gjatë dhe fillon e na bën të mendojmë sikur asgjë nuk po ka kuptim, sikur botës sonë ju shuan ngjyrat, sikur asnjëherë nuk do të dalim nga kjo situatë dhe sikur çdo përpjekje e jona për të rregulluar këtë gjendje nuk po funksionon, ajo mund të kalojë në një gjendje depresive.
Depresioni i cili hyn në kategorinë e çrregullimeve depresive, ndër familjet tjera të çrregullimeve të shëndetit mendor, karakterizohet nga një gjendje komplekse emocionale dhe psikologjike që prek shumë njerëz në momente të ndryshme të jetës së tyre.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), raportohet se rreth 280 milionë njerëz në botë, kanë depresion.
Kjo gjendje përfshin më shumë sesa thjesht kur ndihemi të rënduar ose të mërzitur; është një gjendje e thellë dhe e vazhdueshme, e cila mund të ndikojë ndjeshëm në mendimet, ndjenjat dhe aftësitë tona për të menaxhuar aktivitetet ditore.
Simptomat e kësaj gjendjeje mund të manifestohen ndryshe për secilin person, dhe varijojnë për secilin çrregullim depresiv. Disa nga simptomat e përgjithshme që karakterizojnë këtë çrregullim, janë:
- Disponim i ulët
- Humbje oreksi/apo oreks i shtuar
- Humbje interesimi për aktivitetet e dëshiruara
- Vështirësi me gjumin si: pagjumësi apo gjumë i tepërt
- Aktivitet i ulët fizik
- Humbje e energjisë
- Vështirësi me përqendrim
- Lodhje gjatë tërë kohës
- Vetë-vlerësim i ulët dhe ndenja të vazhdueshme të fajit
- Mendime negative për veten, të tjerët apo për botën në përgjithësi
- Mendime për vdekje apo për vetë-vrasje, etj.
Ngjajshëm si në rastin e simptomatologjisë, edhe shkaktarët drejt rezultimit të kësaj gjendjeje, janë të ndryshëm për secilin person. Këta faktorë mund të jenë biologjik, gjenetik, psikologjik, fizik dhe mjedisorë, e në disa raste këta faktorë mund të kombinohen mes vete.
Faktorët biologjik tregojnë se dallimet në disa kimikate në tru mund të kontribuojnë në simptomat e depresionit. Mbi faktorët gjenetikë, artikujt e shumtë sugjerojnë se depresioni mund të trashëgohet në familje, duke sugjeruar një lidhje gjenetike. Trashëgimia është ndoshta 40-50%, dhe mund të jetë më e lartë për rastet me çrregullimin e depresionit madhor. Kjo nënkupton se në shumicën e rasteve të depresionit, rreth 50% e shkakut është gjenetik dhe rreth 50% nuk ka lidhje të identifikuar me gjenet.
Pra, mund të shkaktohet edhe nga faktorë të tjerë, si psikologjik (të pasurit vetë-vlerësim apo vetë-besim të ulët, mendime negative, etj), fizik (pagjumësia, sëmundjet kronike, dieta apo të ushqyerit jo të shëndetshëm, mungesa e ushtrimeve fizike, etj), dhe faktorë mjedisorë (humbja e një familjari apo miku, fatkeqësitë natyrore, ngjarjet stresuese të jetës, divorci, përballja me ndonjë sëmundje, ndjenja shqetësimi për situata të ndryshme në jetë).
Me siguri, në një moment të jetës, kemi pasur rastin të dëgjojmë atë shprehjen e famshme se “Gjithmonë del dritë në fund të tunelit”. Pra, ndonëse errësira e tunelit filtron apo i shuan për një moment ngjyrat e botës sonë dhe gjithçka na duket e zymtë, pa i ndalur hapat e të ecurit shohim se ajo drita në fund të saj fillon e depërton prapë, dhe ngjyrat fillojnë e ringjallen përsëri.
Ndër format e ndihmës apo trajtimit, të dëshmuara ndër vite për efektivitetin e tyre, janë padyshim psikoterapia, terapitë psiko-farmakologjike, përkrahja dhe forma të ndryshme të vetë-kujdesit, si: ecja në natyrë, bisedat me persona që na përkrahin, një dietë e mirëbalancuar e të ushqyerit, një rutinë e shëndetshme e gjumit, leximi, dëgjimi i muzikës, e shumë e shumë forma tjera, të cilat padyshim se mund të na ndihmojnë të tejkalojmë këtë gjendje, dhe na rikujtojnë se ne jemi mjaftueshëm të aftë të ballafaqohemi me të gjitha dallgët e jetës.
Nëse njihni ndonjë person i/e cila mund të jetë duke kaluar në të njëjtën gjendje, është shumë e rëndësishme që t’u jepni kohë, hapësirë, dhe mbështetje, duke i rikujuar se nuk janë vetëm. Gjithashtu, është e rëndësishme t’i inkurajojini që të flasin me profesionistë të shëndetit mendor, në mënyrë që të informohen më mirë dhe më saktë për përjetimet e tyre.
Shërbimet e ndihmës në Kosovë: www.revistapsika.com/sherbimet-e-ndihmes
