Në një studim të botuar së fundmi në Nature Human Behaviour, studiuesit kanë prezantuar prova bindëse neuroshkencore që sfidojnë keqkuptimet rreth palëvizshmërisë së viktimës, e njohur zakonisht si “ngrirje” apo “shtangie” gjatë përdhunimit ose sulmit seksual. Studimi thekson se paaftësia e viktimave për të lëvizur ose për t’i rezistuar sulmuesve të tyre mund të jetë krejtësisht e pavullnetshme, duke zhvlerësuar argumentet e mbrojtjes që fajësojnë viktimat për mungesën e perceptuar të tyre të rezistencës.
Rastet gjyqësore shpesh kanë qenë dëshmitarë të avokatëve mbrojtës që kanë marrë në pyetje viktimat për mungesën e luftës dhe rezistencës së tyre fizike, duke e zhvendosur fajin nga autorët tek të mbijetuarit/at. Megjithatë, studimi argumenton se palëvizshmëria e viktimës është një përgjigje e natyrshme e nxitur nga qarqet nervore të frikës dhe kërcënimit, të cilat mund të bllokojnë kontrollin e veprimit të vullnetshëm.
Viktimat e sulmit seksual zakonisht raportojnë se nuk janë në gjendje të lëvizin ose të bërtasin, edhe pa kufizime fizike. Keqinterpretimi i kësaj palëvizshmërie si pëlqim është i pasaktë dhe shpërfill natyrën e pavullnetshme të përvojës së viktimës.
Studimi ngre shqetësime për mospërputhjen alarmante midis rasteve të raportuara të sulmeve seksuale dhe numrit të kufizuar të akuzave të ngritura. Raportet e viktimave për mospajtim vihen në dyshim shpesh në gjykatë, duke përjetësuar stereotipe të dëmshme se si duhet të sillet një viktimë “e vërtetë”.
Është e rëndësishme të pranohen kufizimet e studimit, pasi studimet e kafshëve mund të ofrojnë njohuri mbi ndikimin e palëvizshmërisë së shkaktuar nga kërcënimi, por ato ofrojnë vetëm një kuptim të pjesshëm të kontrollit të veprimit të vullnetshëm njerëzor.
Duke njohur natyrën e pavullnetshme të palëvizshmërisë së viktimës, shoqëria mund të promovojë mirëkuptimin dhe mbështetjen për të mbijetuarit/at, duke sfiduar mitet e përdhunimit dhe duke nxitur reagime më informuara ndaj rasteve të sulmeve seksuale. Fajësimi i viktimave për reagimin e tyre të ngrirjes është i papërshtatshëm dhe i padrejtë, pasi frika dhe kërcënimi mund të tejkalojnë lëvizjen e vullnetshme.
Studimi inkurajon një zhvendosje drejt një qasjeje më të drejtë në trajtimin e sulmeve seksuale dhe mbështetjen e të mbijetuarve/ave.
Studimi i plotë: https://www.nature.com/articles/s41562-023-01598-6
