“Mësimi i dy gjuhëve ngatërron fëmijët dhe shkakton vonesë gjuhësore.”
Mësimi i dy gjuhëve nuk e ngatërron fëmijën dhe nuk shkakton vonesë në të folur, edhe pse ky është një besim i gabuar i përhapur . Studimet tregojnë se fëmijët dygjuhësh nuk kanë më shumë gjasa sesa fëmijët njëgjuhësh të kenë vështirësi me gjuhën, të shfaqin vonesa në mësim ose të diagnostikohen me një çrregullim gjuhësor (Paradis et al., 2011). Dygjuhëshët tregojnë gjithashtu disa avantazhe njohëse. Në veçanti, ata duket se performojnë pak më mirë se njëgjuhëshët në detyra që përfshijnë kalimin midis aktiviteteve dhe frenimin e përgjigjeve të mësuara më parë (Bialystok et al., 2012).
“Fëmijët që fillojflasin vonë, por zhvillohen normalisht në fusha të tjera, gjithmonë arrijnë moshatarët e tyre më vonë”
Një mit i zakonshëm është se fëmijët që flasin vonë, por zhvillohen normalisht në fusha të tjera, gjithmonë arrijnë moshatarët e tyre me kalimin e kohës. Megjithatë, hulumtimet tregojnë se rreth 40-50% e këtyre fëmijëve nuk e kompensojnë plotësisht vonesën e tyre pa ndërhyrje (Paul, 1991). Edhe ata që duket se arrijnë nivelin e moshatarëve të tyre mbeten në rrezik më të lartë për vështirësi në lexim, aftësi sociale dhe sukses akademik në të ardhmen (Rescorla, 2009). Këto gjetje theksojnë rëndësinë e identifikimit dhe ndërhyrjes së hershme për fëmijët me vonesë në të folur, edhe kur ata nuk shfaqin probleme në fusha të tjera të zhvillimit.
“Përdorimi i teknologjisë, si, ekranet dhe aplikacionet edukative, ndihmon fëmijët me vonesë në të folur të zhvillojnë më shpejt aftësitë gjuhësore.”
Hulumtimet tregojnë se ekspozimi i tepërt ndaj teknologjisë, veçanërisht ndaj ekraneve pasive (TV, tabletë, celularë), mund të lidhet me vonesa në zhvillimin gjuhësor te foshnjat dhe fëmijët e vegjël (Madigan et al., 2020). Fëmijët mësojnë më mirë gjuhën përmes ndërveprimit të drejtpërdrejtë me të rriturit dhe moshatarët, sesa duke shikuar ekrane (American Academy of Pediatrics, 2016). Ndërsa disa aplikacione edukative mund të ndihmojnë në disa raste, ato nuk mund të zëvendësojnë komunikimin e drejtpërdrejtë dhe ndërveprimin social, që janë thelbësore për zhvillimin e gjuhës (Hutton et al., 2019).
Autor: Urtina Sherifi
Referencat
American Academy of Pediatrics. (2016). Media and young minds. Pediatrics, 138(5), e20162591. https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591
Bialystok, E., Craik, F. I. M., & Luk, G. (2012). Bilingualism: Consequences for mind and brain. Trends in Cognitive Sciences, 16(4), 240–250. https://doi.org/10.1016/j.tics.2012.03.001
Hutton, J. S., Dudley, J., Horowitz-Kraus, T., DeWitt, T., & Holland, S. K. (2019). Associations between screen-based media use and brain white matter integrity in preschool-aged children. JAMA Pediatrics, 173(3), 244–250. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2018.5056
Madigan, S., McArthur, B. A., Anhorn, C., Eirich, R., & Christakis, D. A. (2020). Associations between screen use and child language skills: A systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatrics, 174(7), 665–675. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2020.0327
Paradis, J., Genesee, F., & Crago, M. B. (2011). Dual language development and disorders: A handbook on bilingualism and second language learning (2nd ed.). Paul H. Brookes Publishing.
Paul, R. (1991). Profiles of toddlers with slow expressive language development. Topics in Language Disorders, 11(4), 1–13. https://doi.org/10.1097/00011363-199108000-00004
Rescorla, L. (2009). Age 17 language and reading outcomes in late-talking toddlers. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 52(1), 16–30. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2008/07-0171)
