Në një kohë kur arsimi kërkon më shumë ndjeshmëri, përgjegjësi dhe etikë sesa thjesht dije, pyetja që shtrohet është: sa të përgatitur janë studentët që do të bëhen mësimdhënës në aspektin e vlerave njerëzore e profesionale?
Kjo pyetje qëndron në zemër të një hulumtimi të zhvilluar në pesë fakultete të edukimit në Kosovë – në Universitetin e Prishtinës “Hasan Prishtina”, Universitetin e Gjakovës “Fehmi Agani”, Universitetin e Prizrenit “Ukshin Hoti”, Universitetin e Gjilanit “Kadri Zeka” dhe Universitetin e Mitrovicës “Isa Boletini”.
Qëllimi ishte të kuptohej se si e vlerësojnë vetë studentët – në përfundim të studimeve të tyre – zhvillimin e vlerave etike, morale dhe profesionale që do t’i udhëheqin në profesionin e mësimdhënësit.
Ç’thonë studimet?
Rezultatet e hulumtimit, në të cilin morën pjesë 200 studentë absolventë, japin një tablo të qartë: niveli i zhvillimit të vlerave tek studentët e edukimit është vlerësuar si i lartë, por jo maksimal.
Kur u pyetën për vlera si ndershmëria, përgjegjësia në punë dhe respekti ndaj të tjerëve, pjesa më e madhe e studentëve shprehën dakordësi të lartë (mesatarisht mbi 3.7 në shkallën 1–5). Kjo tregon se shumica ndihen të përgatitur të respektojnë standardet morale të profesionit dhe të mbështesin parimet e barazisë dhe respektit në procesin mësimor.
Megjithatë, një pjesë e studentëve pranuan se vlerat sociale dhe etike, si bashkëpunimi, empatia dhe përfshirja gjithëpërfshirëse e nxënësve, nuk janë zhvilluar mjaftueshëm gjatë studimeve. Ata theksuan mungesën e praktikave që nxisin reflektim etik ose trajnim konkret mbi sjelljen profesionale në shkollë.
Dallimet mes universiteteve.
Në përgjithësi, studentët e Universitetit të Gjilanit “Kadri Zeka” dhe ata të Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina” treguan vlerësime më të larta për zhvillimin e vlerave (mesatarja rreth 3.8), krahasuar me ata të Prizrenit, Mitrovicës dhe Gjakovës (rreth 3.6). Këto ndryshime mund të lidhen me mënyrën se si fakultetet zbatojnë praktikat
pedagogjike, kulturën akademike apo përfshirjen e vlerave në kurrikulë.
Çfarë nënkuptojnë këto gjetje?
Rezultatet tregojnë se studentët që përgatisen për mësimdhënie në Kosovë kanë ndërtuar një bazë solide morale dhe etike, por ka ende hapësirë për përmirësim. Për shembull, shumë prej tyre ndihen të sigurt në respektimin e rregullave dhe detyrimeve ligjore, por më pak të përgatitur në përballjen me dilema etike të profesionit – si trajtimi i drejtë i çdo
nxënësi apo ruajtja e objektivitetit në vlerësim.
Mësimdhënësit e rinj shpesh hyjnë në profesion me dëshirën për të bërë ndryshim, por sistemi arsimor duhet të krijojë mjedise që mbështesin reflektimin moral dhe zhvillimin e integritetit profesional. Kjo do të thotë që vlerat nuk duhet të mbeten vetëm si temë teorike në kurrikulë, por të jenë pjesë e çdo përvoje mësimore dhe praktike.
Pse kjo është e rëndësishme?
Në kontekstin aktual arsimor, ku shkollat përballen me tensione sociale, rënie të motivimit dhe mungesë besimi në institucione, mësimdhënësit janë ndër figurat më të rëndësishme për formimin moral të brezave të rinj.
Një mësimdhënës me vlera të forta etike, ndershmëri dhe përgjegjësi profesionale mund të ndikojë më shumë se çdo reformë formale.
Kjo është arsyeja pse universitetet që përgatisin mësimdhënës në Kosovë duhet të vazhdojnë të integrojnë në kurrikulë elemente që nxisin reflektim mbi vlerat: praktika etike, simulime të situatave reale në shkollë, mentorim nga mësimdhënës me përvojë dhe diskutime mbi dilemat morale që sjell jeta profesionale.
Në përfundim, studimi tregon se studentët tanë janë në rrugën e duhur – e njohin rëndësinë e vlerave, i respektojnë ato dhe duan t’i zbatojnë në praktikë. Por për ta bërë këtë realitet, institucionet arsimore duhet të jenë shembull i gjallë i këtyre vlerave, duke krijuar një kulturë ku ndershmëria, përgjegjësia dhe respekti nuk mësohen vetëm, por edhe praktikohen çdo ditë.
Autor: Fisnik Krasniqi
